Gölge Öğretmen

Özel gereksinimli çocukların kaynaştırma/bütünleştirme eğitiminde faydalanılan gölge öğretmen denir.

Çocuklar farklı hızlarda öğrenir ve bazı çocuklar okul öncesi ve ilkokul yıllarında ek desteklere gereksinim duyarlar. Gölge öğretmenin görevi burada başlar. Gölge öğretmen erken yıllarda, okul öncesi ve ilkokul döneminde, özel gereksinimli bir çocukla bireysel olarak çalışan yardımcı öğretmen olarak tanımlanabilir. Gölge öğretmen çocuk için öğrenme fırsatlarını belirlemek, güçlüklerle karşılaştığı öğretim ortamını uyarlamak ve çocuğun kendisine gereksinimi olduğu durumları fark etmek üzere yoğun ve nitelikli eğitim almış kişidir.

Özel gereksinimli çocukla bireysel çalışan gölge öğretmen, grup ya da bireysel olarak sosyal beceri öğretimi yapabilir. Kendinin ve diğerlerinin farkında olma, duyguları ve nedenlerini tanıma ve tanımlama, diğerlerinin bakış açısını alma, iletişim becerileri, arkadaşlık becerileri ve grupla çalışma becerileri gibi sosyal becerilerin öğretimini yapar ve çocuğun bu becerileri gerekli ortam ve durumlarda kullanmasını, genellemesini sağlar.

Her çocuğun özellikleri ve gereksinimlerinin farklı olması nedeniyle, gölge öğretmenin kullandığı yöntem teknik ve stratejiler çocuğun özellikleri ve gereksinimlerine göre farklılaşır. Tüm gün boyunca çocukla birlikte okulda olması bekleyen gölge öğretmenin rolü, çocuğun sınıf düzeyi, yaşı, eğitim geçmişi, öğrenme özellikleri ve sosyal-duygusal özelliklerini anlayarak, onun okul ortamına uyum sağlaması için yardım etmek, öğrenmesi ve gelişmesi için uygun stratejileri kullanmak olarak özetlenebilir. Son yıllarda sayıları artan gölge öğretmenler, genel eğitim ve bütünleştirme sistemi içinde önemli rol oynar ve çocuğun nitelikli eğitimden diğerleri ile eşit şekilde yararlanmasını sağlarlar.
Gölge öğretmenin temel sorumluluğu, okul öncesi kurum ya da ilkokulda olan özel gereksinimli çocuğa ipucu sunmaktır. İpuçları en ılımlı şekilde sunulmalı, örneğin çocuğun yanında durarak “hadi git oyna” ya da “hadi yaz” yönergelerini çocuğa doğrudan sunmak yerine, bu görevleri yerine getirebilmesi için ipuçlarını (görsel ipuçları ya da etkinlik çizelgeleri) önceden hazırlayarak, beklenen görevin ipuçları ile yerine getirilmesini sağlamalıdır. Çocuğun bir etkinlikte yanlış yapmasını / yanlış davranışı sergilemesini beklemek ve davranışı düzeltmek yerine, etkinlik öncesinde ipuçlarını kullanarak beceriyi / davranışı / görevi kendi kendisine yapmasını sağlamalıdır. Bir masa başı etkinlikte, gölge öğretmen etkinlikte uyulması gereken kuralları önceden hatırlatarak, çocuğun arkasında durmalı (yanında değil) ve gerekirse / çocuğun gereksinimi olursa ipucu sunmalı ve beklenen görevi / beceriyi tamamladığı zaman ödüllendirmelidir.

Gölge öğretmen gerekli durumlarda evde öğretim yapması beklenebilir, çocukla çalışan profesyoneller, ebeveynler ve sınıf öğretmeni için destekleyici çalışma oturumları düzenleyebilir. Gölge öğretmenin sorumlulukları şöyle özetlenebilir:

1.    Özel gereksinimli öğrencinin sınıf ortamında uygun davranışları sergilemesini sağlar,
2.    Gerekliyse sınıf içi ödevlerini ve görevlerini tamamlaması için çocuğa rehberlik eder,
3.    Çocuğun bireyselleştirilmiş eğitim planındaki öğretimsel hedeflere ulaşmasını sağlar,
4.    Çocuğun gelişmesi ve öğrenmesine ilişkin veri toplar,
5.    Çocuğun gelişmesi ve öğrenmesi ile ilgili bilgileri ebeveynlere, okul idaresine ve diğer paydaşlara düzenli olarak sunar.